SAAB JAS 39 Gripen (szw. Gryf) – szwedzki myśliwiec wielozadaniowy produkowanym przez firmę SAAB w koprodukcji z BAE Systems.
Gripen został zaprojektowany jako samolot charakteryzujący się wysokimi osiągami, uniwersalnością, efektywnością i zdolnością przetrwania na nowoczesnym polu walki. Symbol JAS jest skrótowcem od szwedzkiego Jakt - myśliwski, Attack - szturmowy Spaning - rozpoznawczy, oznaczając, że Gripen jest wielozadaniową maszyną zdolną wykonywać każde z tych zadań. Własności lotne i osiągi Gripena są zoptymalizowane dla misji myśliwskich, ze specjalnym naciskiem na dużą prędkość, przyspieszenie i zwrotność. Maszyna jest zbudowana w konfiguracji kaczki ze skrzydłami w kształcie delty co pozwoliło na uzyskanie wysokich parametrów lotnych a także krótkiej drogi startu i lądowania. Wysoce zintegrowana awionika umożliwia programowanie samolotu do wypełniania określonych misji.
Gripen posiada o wiele większą elastyczność w wykonywaniu zadań niż wcześniejsze szwedzkie maszyny bojowe, a koszty utrzymania stanowią dwie trzecie nakładów koniecznych do utrzymania poprzedniego myśliwca JA 37 Viggen. Oznacza to, że Gripen jest samolotem oferującym większe możliwości za niższą cenę. JAS 39 Gripen posiada wbudowane urządzenia walki elektronicznej co oznacza, że do wykonywania tego typu misji nie jest konieczne podwieszanie dodatkowych zasobników kosztem utraty miejsca na uzbrojenie obronne.
Specyfikacja zgodnie z którą projektowano samolot zakładała operowanie z pasów startowych o długości 800 metrów, dlatego pierwsze maszyny testowane na przyzakładowym lotnisku w Linköping, startowały i lądowały w namalowanym na pasie startowym prostokącie o wymiarach 9 × 800 metrów. Skrócenie drogi hamowania uzyskano poprzez zastosowanie dużych hamulców aerodynamicznych, oraz takim ustawieniu powierzchni sterowych podczas dobiegu, że dociskają one maszynę do ziemi zwiększając efektywność hamulców podwozia. Wychylenie dziobowych skrzydełek pionowo w dół zapewnia uzyskanie dodatkowych powierzchni działających jako hamulec aerodynamiczny.
W procesie projektowania maszyny brano pod uwagę wiele konfiguracji płatowca ostatecznie wybierając mało stabilny w locie, ale jednocześnie zapewniający dużą zwrotność układ kaczki. Konfiguracja ta charakteryzuje się również niskimi oporami aerodynamicznymi zapewniając uzyskanie dużych prędkości, większego zasięgu i udźwigu uzbrojenia.
Obecnie Gripen znajduje się na wyposażeniu lotnictwa Szwecji, która użytkuje 204 maszyny (w tym 28 dwumiejscowych), oraz lotnictwa Czech i Węgier posiadających po 14 samolotów i będących pierwszymi państwami należącymi do NATO, które wykorzystują Gripeny. Poza tym 28 samolotów zamówiła Republika Południowej Afryki. Brytyjska szkoła pilotów testowych ETPS (Empire Test Pilots School) używa Gripenów jako zaawansowanych maszyn odrzutowych o charakterze szkoleniowym.
Na podstawie: Saab, Wikipedia